ชื่อไทย : วนิลา

ชื่อสามัญ :Vanilla, Vanilla bean

ชื่อวิทยาศาสตร์ :  Vanilla planifolia Andrew ( ชื่อพ้อง Vanilla maxicana  Mill.)
วงศ์ :  ORCHIDACEAE

การกระจายพันธุ์ : วนิลา เป็นพืชที่เกิดขึ้นใหม่ในป่าพื้นเมืองตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศแม็กซิโก กัวเตมาลา และบางส่วนของประเทศแถบอเมริกากลาง ชาวสเปนได้มีการนำฝักของวานิลลาเข้าไปในประเทศสเปนและมีการตั้งโรงงานขึ้นในกลางศตวรรษที่ 16 สำหรับทำช็อคโกแล็ตกลิ่นวานิลลา ในปี ค.ศ. 1681 วนิลาถูกนำไปปลูกใน Costa-Rica และต่อมามีการนำเอาวานิลลาไปใช้ในทางการแพทย์ วนิลาถูกนำไปยังประเทศอังกฤษใน ค.ศ. 1733 แล้วก็สูญหายไป จนกระทั่งได้มีการนำเข้ามาใหม่โดย Marquis of Blandford ในต้นศตวรรษที่ 19 และออกดอกในสวนรวบรวมพันธุ์ไม้ของ Charles Greville’s ที่ Paddington ในปี ค.ศ. 1807 Greville ได้ส่งไปยัง Buitenzong ประเทศอินโดนีเซีย ใน ค.ศ. 1891 แต่รอดเพียงต้นเดียวและออกดอกในปี ค.ศ. 2825 แต่ไม่ติดฝัก วานิลลาถูกนำไปใน Mauritius ในปี ค.ศ. 1827 และถูกส่งไปยัง Malagascy Republic ในราว ๆ ปี ค.ศ. 1840
          ในปี ค.ศ. 1846 Tdysmann ได้นำระบบวิธีการปลูกและการดูแลรักษาวนิลาเข้าในประเทศอินโดนีเซียใน Reunion ระหว่าง ค.ศ. 1849-1857 มีปัญหาเรื่องอ้อย ทำให้มีการนำเอาวานิลลาเข้าไปส่งเสริมให้มีการปลูกในประเทศ Tahiti มีการนำเอาวานิลลาเข้าไปปลูกโดย Hameli เป็นผู้นำเข้าไปครั้งแรกในปี ค.ศ. 1848 โดยนำเอาต้นพันธุ์วานิลลาจากประเทศฟิลิปปินส์ ซึ่งต่อมาก็มีการพัฒนาจนเป็นอุตสาหกรรมในประเทศนี้ การเพาะปลูกวานิลลาใน Comoro Island เริ่มขึ้นในปี ค.ศ. 1893 และแพร่กระจายออกไปอย่างรวดเร็ว

ลักษณะทั่วไป : พืชจำพวกกล้วยไม้ เป็นไม้เลื้อยล้มลุก ลำต้นอวบน้ำสีเขียวเป็นข้อๆ ใบเดี่ยว เรียงสลับรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก กว้าง 3-6 ซม. ยาว 10-15 ซม. หนาอวบน้ำ ดอกช่อกระจะออกที่ปลายกิ่งและซอกใบ ดอกย่อย 10-20 ดอก ใบประดับยาว 5-15 มม. กลีบเลี้ยง สีเหลืองอ่อน กลีบดอกสีเหลืองแกมเขียว กลีบปากมีระยาง ลักษณะคล้ายแปรง ผลเป็นฝัก รูปทรงกระบอกยาว 14-22 ซม. เมื่อตากแห้งมีกลิ่นหอม
   ในบ้านเรานั้น ยังไม่ทราบแน่ชัดว่าใครเป็นคนนำเข้ามาและนำเข้ามาเมื่อไร แต่ที่ทราบ กองพืชสวนคงจะได้ต้นพันธุ์มาจากประเทศอินโดนีเซีย ปลูกไว้ที่สถานีทดลองพืชสวนพลิ้วมานานแล้ว นอกจากนี้ก็พบมีการปลูกอยู่ที่คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปี 2521 แต่ก็ไม่ได้ มีการปลูกบนค้าง มีการปลูกบนค้างเรือนเพาะชำ ปล่อยให้เลื้อยเป็นร่มเงาเรือนเพาะชำ จนปี 2531 คุณอรุณ เลียวสุต นักวิชาการเกษตร ศูนย์วิจัยพืชสวนชุมพร นำต้นพันธุ์มาจากศูนย์วิจัยพืชสวนจันทบุรี มาปลูกบนค้างเสาซีเมนต์ที่ใช้ปลูกพริกไทย ในร่มเงามะพร้าว จนในปี 2534 ก็เริ่มมีการให้ผลผลิต
ช่วงเวลาการออกดอก : มีนาคม ถึง เมษายน

ประโยชน์ : วนิลาใช้ในการแต่งกลิ่นอาหาร นํ้าหอม ผงชักฟอก บุหรี่ ไอสครีม เค้ก คัสตาร์ด พุดดิ้ง ชอกโกแลต และอื่นๆ

ข้อมูลวนิลา: เวบไซต์ ฐานข้อมูลสมุนไพรพืชเศรษฐกิจ กรมส่งเสริมการเกษตร

199 วนิลา(Vanilla)