ชื่อไทย : ไลอะทรีส

ชื่อสามัญ : Dense blazing star ,prairie gay feather

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Liatris spicata

วงศ์ : ASTERACEAE

ถิ่นกำเนิด : มีถิ่นกำเนิดตามทุ่งหญ้าทางทิศตะวันออกของทวีปอเมริกาเหนือ ในประเทศไทยมีการปลูกที่ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยน้ำริน ตำบลแม่เจดีย์ใหม่ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย

ลักษณะทั่วไป

  ต้นไลอะทริส เป็นพืชประเภทหัว ชอบอากาศหนาวเย็นในการเจริญเติบโตและออกดอก เมื่อยอดเจริญโผล่พ้นดินยาวประมาณ 10 เซนติเมตร จะต้องตัดแต่งให้เหลือ 3-4 ยอด เพื่อให้เจริญเติบโตเป็นดอก ดอกมีลักษณะเป็นช่อยาวคล้ายก้านธูปสีม่วง แบ่งออกเป็นหลายสายพันธุ์คือ Alba (ดอกสีม่วง) และ Floristan White (ดอกสีขาว) Floristan Violett และKobold(ต้นขนาดเล็ก ดอกไม้สีม่วงเข้ม) ต้นสูงประมาณ 45-70 ซม. ดอกมีลักษณะเป็นช่อยาวคล้ายก้านธูป บานจากยอดลงล่าง Liatris spicata เป็นพืชที่ชอบอากาศเย็นและความสูงระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 800-1,000 เมตร เจริญเติบโตได้ดีใน่วงเดือนมีนาคม-กรกฎาคม ที่อุณภูมิที่เหมาะสมประมาณ 15-20 องศาเซลเซียส

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
เป็นพืชที่ชอกอากาศเย็นความสูงระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 800-1,000 เมตร

การขยายพันธุ์

วิธีการขยายพันธุ์
ด้วยการแบ่งหัวซึ่งหัวพันธุ์ไลอะทรีสปลูก 1 หัว จะได้พันธุ์ใหม่ทดแทนอย่างน้อย 3-4 หัว ในหัวเก่า

ช่วงระยะเวลาที่ใช้ในการขยาพันธุ์
เริ่มขยายปลูกหัวพันธุ์ใช้เวลา 2 เดือน ตัดดอกแล้วดูแลหัวพันธุ์ใหม่แระมาณ 3 เดือน

การเตรียมแปลงปลูกและวิธีการปลูก

การเตรียมแปลง
ทำแปลงปลูกกว้าง 1 เมตร ความยาวแล้วแต่ความต้องพอดีของพื้นที่ โดยทำการพรวนดินให้ร่วนซุย

การเตรียมดิน
การปลูกไม้หัวต้องเตรียมดินอย่างดีมีแร่ธาตุอุดมสมบูรณ์ การเตรียมแปลงควรขุดดินให้ลึกประมาณ 30 เซนติเมตร

เทคนิควิธีการปลูก
การปลูกไลอะทรีส ที่ปลูกตัดดออกจะใช้หัวพันธุ์ที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-5 เซนติเมตร ซึ่งจะทำให้ได้ คุณภาพดอกและผลผลิตที่ดี หัวพันธุ์จะต้องผ่านการพักตัวในห้องเย็นที่อุณหภูมิ 1-2 องศาเซลซียส เป็นเวลา 1 เดือน จากนั้นนำหัวพันธุ์มาแช่ฮอร์โมนจิบเบอเรลลิน ความเข้มข้น 300 ppm นาน 1 ชั่วโมง ก่อนปลูกควรแช่สารเคมีป้องกันเชื้อราแคปแทนผสมแคงเกอร์เอกซ์ หรือแคปแทนผสมโคแมกหรือไดเทนเอ็ม-45 นาน 15-30 นาที ระยะการปลูก 30x30 เซนติเมตร ปลูกลึก 5 เซนติเมตร กลบหัวหนา 3 เซนติเมตร หลังปลูกควรมีวัสดุคลุมแปลงเพื่อควบคุมความชื้นของดิน และป้องกันหน้าดินแน่น และใบเกิดโรคเนื่องจากดินกระเด็นถูกใบ การปลูกในช่วงฤดูฝนควรปลูกภายใต้โรงเรือนกันฝน

การค้ำยันพยุงลำต้น
ตาข่าย 15x15 เซนติเมตร เพื่อป้องกันลำต้นช่อดอกคดงอ และขยับตาข่ายขึ้นตามความสูงของต้อนลิอะทรีส

การบังคับดอก
ไลอะทรีสเป็นไม้ดอกวันยาวต้องการแสงแดดจัดในการให้ดอกหลังปลูก 1 เดือน ต้นจะมีการเจริญเติบโตและแตกกอสมบูรณ์พร้อมจะให้ดอกจะต้องเพิ่มวันยาวให้ 3 ชั่วโมง/วันโดยเปิดไฟแสงสว่างความเข้มข้นแสง 100 ลักซ์ เพิ่มในตอนกลางคืนประมาณ 45 วัน หรือจนกระทั่งช่อดอกเริ่มเห็นสีจึงหยุดให้ไฟ โดยเฉพาะการปลูกลิอะทรีสในช่วงเดือนสิงหาคม-มกราคม

การตัดแต่งต้น
เมื่อต้นเริ่มแทงช่อดอกให้ตัดแต่งช่อดอกที่ไม่สมบูรณ์มีขนาดเล็กออกให้เหลือแต่ช่อดอกที่สมบูรณ์ 4-5 ช่อ/ต้น หลังตัดแต่งควรพ่นสารเคมีแคปแทนผสมเบนเลทเพื่อป้องกันโรคที่จะเข้าทำลายด้านทางบาดแผลที่ตัดกิ่ง

การจัดการด้านความเข้มแสง
ในช่วงเดือนที่มีกลางวันสั้น เช่น ฤดูหนาวควรใช้ไฟฟ้าเพื่อเพิ่มแสงสว่างในตอนกลางคืนโดยใช้หลอดไฟ 100 แรงเทียน ระยะห่าง 2 เมตร สูงจากพื้น 2 เมตร เพื่อเร่งการเจริญเติบโตของก้านดอกให้สูงขึ้น ให้แสงสว่างตอนกลางคืนประมาณ 3 ชั่วโมง นาน 1 เดือน

การจัดการด้านอุณหภูมิ
ไลอะทรีสมีการเจริญเติบโตได้ดีใน่วงเดือนมีนาคม-กรกฎาคม ซึ่งมีอุณภูมิที่เหมาะสมประมาณ 15-20 องศาเซลเซียส ไม่ว่าจะอยู่ในโรงเรือนหรือเป็นการปลูกนอกโรงเรือน

โรคและศัตรพืช

โรคหัวเน่า โคนหัวเน่า
เกิดจากเชื้อรา Fusariun spp., Rhizoctonia sp. และราเมล็ดผักกาด Sclerotium rolfsii
อาการใบเหลือง โคนต้นเน่า ต้นชะงักการเจริญเติบโต ต้นเหี่ยว และแห้งตาย
วิธีป้องกัน แช่หัวพันธุ์ก่อนปลูก ใช้ส่ารเคมีเทอร์ราคลอร์ ซุปเปอร์เอ็กหรือแคปแทนผสมเบนเลท หรือพรอนโต รากบริเวณที่ขุดออก และต้นใกล้เคียงหรือสารเคม๊อบดินเป็นครั้งคราว

โรคใบไหม้
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Rhizoctonia sp.
อาการปลายใบมีอาการไหม้ บริเวณโคนต้นพบเชื้อรา
วิธีการป้องกัน ถอนต้นกล้าที่แสดงความรุนแรงออกจากแปลงแล้วใช้เบนเลทผสมแคปแทน อัตรา 1:1 ราดดคนต้นสลับกับเทอร์ราคลอร์ซุปเปอร์เอ็กซ์

เพลี้ยไฟ
อาการ พบมากในฤดูร้อนหรือช่วงออกดอก เพลี้ยจะดูดกินน้ำเลี้ยงทำให้ดอกบานไม่เต็มที่
วิธีป้องกัน ใช้สารเคมี คอนฟิดอร์ หรือเมซูโรล

การให้น้ำ
ควรให้น้ำสม่ำเสมอ ถ้าดินยังมีความชื้นให้ลดความถี่ของการให้น้ำลงโดยทดสอบบีบเนื้อดิน การปลูกนอกโรงเรือนควรระมัดระวังเรื่องน้ำขังช่วงหน้าฝน ต้องทำทางระบายน้ำให้ดีเนื่องจากทำให้หัวเน่า

การเก็บเกี่ยว
ตัดเมื่อดอกบานได้ 30 เปอร์เซ็นต์ ของช่อดอก หรือ 1/3 ของช่ออก

เอกสารอ้างอิง :
มูลนิธิโครงการหลวงและสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง(องค์การมหาชน). 2549. คู่มือการผลิตไม้ตัดดอกและไม้ตัดใบ. มูลนิธิโครงการหลวง. เชียงใหม่. 375 หน้า.

97 ไลอะทริส (Liatris )